Kees Quartel
In het kader van het project A9 Badhoevedorp-Holendrecht worden de komende jaren meerdere viaducten over deze snelweg vervangen. Maar wat doe je met de liggers van die viaducten, die nog makkelijk een halve eeuw meekunnen? Het antwoord van Kees Quartel, senior adviseur bruggen en viaducten bij Rijkswaterstaat, is kort maar krachtig: hergebruiken. 'Dat we al zo snel rendement kunnen behalen, is echt een eye-opener.'
Wat is jouw rol in de bouw en ontwikkeling van circulaire viaducten?
'Binnen Rijkswaterstaat maak ik onderdeel uit van het projectteam SBIR (Strategic Business Innovation Research) Circulaire Viaducten. We dagen de markt uit om met innovatieve ideeën te komen op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Zelf kwam ik 5 jaar geleden voor het eerst in aanraking met het idee voor een circulair viaduct. Ik werkte toen nog niet bij Rijkswaterstaat. Een aannemer waarmee we samenwerkten, vond na het Betonakkoord dat de markt niet stil kon blijven zitten. We hebben toen verschillende marktpartijen bijeengebracht en zijn samen gaan nadenken over circulair ontwerpen. Dankzij onze oproep om met ontwerpen voor circulaire viaducten te komen, werken we nu aan het realiseren van prototypes.
Ik deel mijn verhaal soms ook in gastcolleges. Daarin moedig ik studenten aan om de 'circulaire uitdaging' aan te gaan. Ergens voel ik daar toch wat schaamte bij. Ik ben van de welvaartsgeneratie en zij krijgen de erfenis. We hadden veel eerder moeten beginnen met duurzaam en circulair denken. Dat is de toekomst.'
‘We hebben met die liggers echt goud in handen’
De A9 wordt inmiddels ook gelinkt aan circulariteit. Wat heeft je tot nu toe verrast in dat proces?
'Tussen Badhoevedorp en Holendrecht worden de komende jaren flink wat bestaande viaducten vervangen. Met name dankzij het prototype-project Hergebruik Prefabliggers weten we dat we met de liggers van die viaducten echt goud in handen hebben. Na een opknapbeurt kunnen die nog wel 50 jaar of soms zelfs nog langer mee. Dat vond ik erg verrassend. Ook door materiaal- en rekenkundig onderzoek weten we dat de bouw van nieuwe viaducten met gebruikte liggers mogelijk is. Die inzichten zorgen voor een bepaalde dynamiek in onze organisatie. Als we zo ambitieus zijn op het gebied van circulariteit, dan kunnen we het toch niet laten gebeuren dat oude liggers worden verbrijzeld?
Inmiddels hebben we geleerd dat we er snel bij moeten zijn. Het contract voor de A9 ligt er al jaren en daarin is afgesproken dat de materialen vervallen aan de aannemer. Slopen kost veel minder tijd en geld dan liggers vrijmaken. Met andere woorden: hergebruik is een veel intensiever proces. Een contract wijzigen is complex, maar we blijven aannemers uitnodigen om met ons mee te denken over circulariteit. De eerste A9-liggers worden misschien begin 2023 al geoogst. Zo komen we stap voor stap dichterbij het resultaat.'
Hoe dragen circulaire viaducten bij aan de duurzaamheidsdoelen van Rijkswaterstaat?
'Die doelstelling is een belangrijke reden waarom we primair moeten kijken naar hergebruik. Rijkswaterstaat wil in 2030 volledig circulair bouwen. Daarmee zijn we ambitieuzer dan het Rijksoverheidsprogramma, dat dit in 2050 bereikt wil hebben. We lopen dus echt voorop. Rijkswaterstaat heeft in totaal zo'n 4.000 viaducten in zijn bezit, waar voor een deel een grote renovatieopdracht aan vastzit. Hierdoor is er ook echt behoefte aan circulaire oplossingen. De lessen die we leren, zijn nuttig voor de gehele organisatie. Tegelijkertijd merken we dat de markt gretiger wordt. Er is veel innovatiekracht. Daarbij moeten we af van de ouderwetse relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. We moeten dit samen verder ontwikkelen en iedereen laten zien dat dit werkt.'
‘We kunnen het toch niet laten gebeuren dat oude liggers worden verbrijzeld?’
Hoe zie je de toekomst voor je?
'We kunnen ingewikkelde contractwijzigingen voorkomen door bij nieuwe contracten hoog in te zetten op duurzaamheid. Als een aannemer bereid is om op dat vlak een extra inspanning te leveren, zou dat voor ons zwaarder moeten wegen dan nu het geval is. Door nieuwe technologieën leren we steeds meer, maar we weten nu eenmaal nog niet alles. We moeten dus blijven testen en tegelijkertijd ook partners met interessante specialismes aan ons binden. Hoe meer A9-liggers er straks kunnen worden hergebruikt, hoe tevredener ik ben. Zij vormen straks de basis voor nieuwe viaducten. Dat we daaraan kunnen bijdragen en dat de markt onze innovatieve oplossingen zo enthousiast ontvangt, maakt me erg trots.'
Er valt nog veel meer te vertellen over dit mooie initiatief. Wist u bijvoorbeeld dat u als organisatie zelf onderdeel kunt uitmaken van dit soort projecten? Ontdek meer over de huidige prototypes via: circulaireviaducten.nl/prototypes.
