Gebruiken wat er al is om objecten van de toekomst te creëren: dat is het streven van Closing the Loop. Met hun prototype willen de samenwerkingspartners laten zien dat het kan. Projectleider Frank Sengers ziet volop kansen: ‘Circulairder kan niet.’

Wat is Closing the Loop?

Dit consortium van de Strategic Business Innovation Research van Rijkswaterstaat zet in op zo hoogwaardig mogelijk hergebruik van bestaande viaducten. Het prototype Closing the Loop bestaat uit 4 onderdelen. Allereerst de herbruikbaarheidsscan: daarmee bepalen ze onder welke voorwaarden een onderdeel opnieuw kan worden toegepast. Met een materiaalkundig onderzoek stellen ze vervolgens de herbruikbaarheid van een onderdeel vast. Ook creëren ze circulaire ontwerpconcepten met als uitgangspunt: hoe maak je uit bestaande onderdelen een volledig nieuw viaduct dat ook weer 100 jaar meegaat? Die onderdelen moeten we natuurlijk eerst oogsten, ook dat gedeelte valt onder Closing the Loop. En last but not least: de realisatie van het uiteindelijke prototype in de pilotfase.

Antea SBIR Verslag Haalbaarheidsonderzoek Closing the Loop Def (pdf, 3.5 MB)

Uit welke partijen bestaat het consortium Closing the Loop?

‘We hebben het projectvoorstel ingediend met 4 partijen, met elk een eigen rol. Antea Group richt zich op het ontwerp: hoe bouw je een nieuw viaduct op uit bestaande materialen? Nebest heeft voor een mogelijk project bij de A76 de onderzoeken ter plaatse uitgevoerd. GBN kijkt naar het oogsten van onderdelen. Daarbij komt hun materiaalkennis goed van pas. En aannemer Strukton is verantwoordelijk voor de uitvoering en alles wat daarbij komt kijken. Ontwerp, onderzoek, oogsten en uitvoering: elke partij heeft kennis van 1 van deze 4 stappen in het proces van hoogwaardig hergebruik van bouwmaterialen. Vanuit deze rollen leveren we de input voor dit project. Samen sluiten we de cirkel van circulaire viaducten.’

Waarom investeren deze partijen in het hergebruik van bouwmaterialen?

‘Het begint allemaal met een intrinsieke drijfveer: een bijdrage willen leveren aan een beter milieu. Daarin vinden we elkaar. Zelf ben ik ook op zoek naar manieren om zo duurzaam mogelijk te leven. En Closing the Loop zie ik als een mooie kans om dat ook in mijn werk na te streven. Uiteindelijk is ons doel dat hergebruik de norm wordt. Daar moet wel een speciale normering voor komen. En dat duurt nog jaren. Ons project draagt aan dat proces zeker bij, omdat we veel kennis en ervaring opdoen. Die willen we straks met anderen delen. We leren bijvoorbeeld hoe we het vereiste veiligheidsniveau in het ontwerp inbouwen, ook al wijkt het beton wat wapening betreft af van de eisen. We kunnen bijvoorbeeld het dek 2 keer zo sterk maken door meer liggers naast elkaar te plaatsen. Op deze manier kunnen we toch veilig van de norm afwijken.’

Hebben jullie al een mogelijke locatie voor het pilotproject?

‘Bij de A76 Daelderweg worden 2 viaducten vervangen. 1 uit 1938 en 1 uit 2004. Voor het oudere viaduct is het wellicht logisch om aan vervangen te denken, maar die uit 2004 is nog maar 18 jaar oud. Terwijl zo’n object zeker 100 jaar mee zou moeten gaan. We vinden dit dus een mooie kans om ons plan in praktijk te brengen. Hierover gingen we met Rijkswaterstaat in gesprek. We hebben vervolgens gekeken hoe ons ontwerpprincipe binnen dit project past en wat ervoor nodig is om het te realiseren. De conclusie: van het viaduct uit 2004 kunnen we alle onderdelen hergebruiken, van die uit 1938 zoveel mogelijk. Voor het dek van het nieuwe viaduct hebben we wel extra liggers nodig. Die willen we halen uit het viaduct aan de A9 bij Amstelveen, dat volgend jaar wordt gesloopt. Zo willen we dus uit bestaande onderdelen een heel nieuw viaduct bouwen.’

Kun je die liggers eenvoudig overplaatsen, of is daar meer voor nodig?

‘Er is allereerst veel afstemming nodig om de demontage goed te organiseren. Daar gaat veel tijd in zitten. Technisch is het ook een uitdaging: die liggers laad je niet zomaar even op de transportwagen. Die zitten goed vast. Daar komt dus een betonzaag aan te pas, om ze los te halen en op de juiste lengte te snijden. Maar wat gebeurt er precies als je zo’n ligger doorzaagt? Daar hebben we onderzoek naar gedaan, waar uitkwam dat het op maat zagen goed te doen is.’

Welke hindernissen komen jullie onderweg tegen?

‘Bijvoorbeeld de belangen rondom het oogsten van de liggers op de A9. Die neem je natuurlijk niet zomaar mee; we hebben daar te maken met meerdere stakeholders. Het is dus best een zoektocht om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Met de betrokken partijen proberen we gezamenlijk tot een overeenkomst te komen over hoe we dit straks gaan aanpakken. Dat doen we het liefst al in een vroeg stadium, zodat het straks zo soepel mogelijk verloopt. Het oogsten zelf heeft ook nog wat haken en ogen. Want hoe demonteer je materialen op de juiste manier, zonder ze te beschadigen? Daarnaast zijn het veelal oudere materialen waar destijds andere eisen voor golden. Er moet tegenwoordig volgens de normering meer wapeningsstaal in zitten. Dat wil niet zeggen dat de oude materialen constructief niet veilig zijn. Maar we moeten wel bewijzen dat ze ook voldoen aan de huidige eisen. We doen dus extra berekeningen en proeven waaruit blijkt dat het veilig is. Dan maken we bijvoorbeeld de liggers exact na om te kijken wat het effect van zagen is op het materiaal.’

Hoe zie jij de toekomst van dit project?

‘Toen we begonnen wisten we niet of het daadwerkelijk zou gaan lukken. Maar daar ziet het nu wel naar uit. Dat we het voor elkaar krijgen om rekenkundig aan te tonen dat het mogelijk is, daar ben ik echt trots op. We komen vast nog obstakels tegen die we niet hadden voorzien, maar dat geldt voor elk project. Ook die onvoorziene obstakels lossen we weer op, daar heb ik alle vertrouwen in. Het is een leerzaam traject. Met Closing the Loop maken we het pad vrij voor andere partijen die ook aan de slag willen met hergebruik. Met de kennis en ervaring die we met dit project opdoen halen we drempels weg. We hebben er een goed gevoel over en kijken vol vertrouwen uit naar de toekomst.’